కోజాగరి వ్రతం (అక్టోబర్ 29 )

పాలకడలిలో శేషశయ్యపై శయనించి ఉండే స్థితికారుడైన శ్రీమహావిష్ణువు పాదాల చెంత ఆసీనురాలై ఉండే శ్రీమహాలక్ష్మిని పూజించడం అనాదిగా వస్తున్న ఆచారం. సంపదలను, సౌభాగ్యాన్ని ప్రసాదించే చల్లని తల్లిగా శ్రీలక్ష్మీదేవిని భావిస్తాం. ఆ తల్లికి అత్యంత ప్రియమైన వ్రతం, దారిద్ర్య వినాసక వ్రతం "కోజాగరి వ్రతం".

పూర్వం మహర్షులందరూ వాలిఖిల్య మహర్షిని దరిద్ర్యం తొలగిపోయి, లక్ష్మీ ప్రసన్నం లభించే వ్రతాన్ని వివరించమని కోరగా, వాలఖిల్య మహర్షి ఈ వ్రతమును వివరించినట్లు పూరాణ ఆధారం.

పూర్వం మగధదేశంలో "వలితుడు" అనే బ్రాహ్మణుడు నివసిస్తూండేవాడు. గొప్ప పండితుడు, భక్తుడు అయిన వలితుడు కటిక పేదవాడు. ఆయన భార్య "చండి" పరమ గయ్యాళి. తనకు బంగారం, పట్టు వస్త్రాలు కొన్నివలేదని వలితుడి మాట దిక్కరించి భర్తకు వ్యతిరేకంగా నడవసాగింది. (అంటే ఎడ్డం అంటే తెడ్డం అనే రకం). వలితుడికి ఇది బాగ క్రుంగదీసింది.
స్నేహితుడైన గణేష షర్మ, వలితుడి బాద చుసి, పరి పరి విధాల ఆలోచించి, "నీవు ఏ పని చేయించుకోవలనుకుంటే, దానికి వ్యతిరేకముగా పనిచేయమని ఆమెకు చెప్పు. అందుకు వ్యతిరేకముగా ఆమె చేస్తుంది. కనుక నీ పని నెరవేరుతుంది" అని సలహా ఇచ్చాడు.

కొంతకాలానికి వలితుడి తండ్రి ఆబ్దికం వచింది. స్నేహితుడి సూచన మేరకు వలితుడు "రేపు మా తండ్రిగారి ఆబ్దికం, నె పెట్టదలచలేదు" అని చండి తో అన్నాడు. భర్త మాటలు విన్న చండి మామగారి ఆబ్దికాన్ని దగ్గరుండి, వలితుడి చేత పెట్టించింది. అన్ని సవ్యముగా జరుగుతున్నాయన్న సంతోషంలో వలితుడు, చండితో "పిండాలను తెసుకునిపోయి నదిలో పడవేయి" అని అన్నాడు. వెంటనే చండి, పిండాలను కాలువలో పదేసింది. విరక్తి చెందిన వలితుడు ఇల్లు వదిలి అరణ్యాల బాట పడ్డాడు.

కొంతకాలం తరువాత, ఆశ్వీయుజ పౌర్ణమి వచ్చింది. సాయంత్రం అయింది, నాగకన్యలు ముగ్గురు వచ్చి నదిలో స్నానమాచరించి లక్ష్మీదేవిని పూజించారు. పాచికలు ఆడేందుకు సిద్దపడ్డారు. నాలుగో మనిషి తక్కువ ఉండటంతో, యెవరైన ఉన్నరేమొ అని చుట్టుపక్కల చూసారు. వలితుడు కనిపించడంతో, ఆడటానికి ఆహ్వానించారు. అది జూదమని ఆడరాదని వలితుడు అనడంటో, ఈ దినం పాచికలు ఆడటం నియమమని అనడంతో వలితుడిని పాచికలను ఆడెందుకు అగీకరింపచేసారు.

భూలోకంలో ఎవరు మేలుకుని ఉన్నారో చూసేందుకు భూలోకం వచ్చిన శ్రీమన్నారాయణుడు, శ్రీమహాలక్ష్మి కి, ముగ్గురు నాగకన్యలు, లవితుడు పాచికలు ఆడుతూ కనిపించారు. దానికి సంతసించిన ఆది దంపతులు సర్వసంపదలను ప్రాసాదించారు.